კანტის “ღმერთის არსებობის დამამტკიცებელი 6-ე საბუთი…”

Immanuel Kant

“- ბრავო! – შესძახა უცხოელმა. – თქვენ მთლიანად გაიმეორეთ მოუსვენარი მოხუცის, იმანუელის აზრი ამ საკითხზე. მაგრამ კურიოზი ისაა, რომ მან ძირფესვიანად გაანადგურა ხუთივე საბუთი და შემდეგ თითქოს საკუთარ თავს დასცინისო, მეექვსე დამამტკიცებელი საბუთი შექმნა…

-კანტის საბუთებიც ასევე არაა დამაჯერებელი – თავაზიანი ღიმილით შეედავა განათლებული რედაქტორი, – ტყუილად კი არ ამბობდა შილერი, კანტის მსჯელობა ამ საკითხზე მხოლოდ მონებს დააკმაყოფილებსო, შტრაუსს კი უბრალოდ ეცინებოდა ამ საბუთზე.

– განა არ ვეუბნებოდი საუზმობისას, პროფესორო, ნება თქვენია მაგრამ უთავბოლო რაღაც მოიგონეთ. შეიძლება ჭკვიანურია, მაგრამ ძალზე გაუგებარია, დაცინვას დაგიწყებენ მეთქი, – უცნობს ბერლიოზისკენ მიპყრობილი მარცხენა მწვანე თვალი აუკიაფდა.”

ნაწყვეტი რომანიდან: “ოსტატი და მარგარიტა”.

***

1. კოსმოლოგიური დასაბუთება – რადგან არსებობს შემდეგი (სამყარო, კოსმოსი) მაშ უნდა არსებობდეს მიზეზიც, საწყისი ყველა ნივთისა.
2. ტელეოლოგიური დასაბუთება – ბუნებაში არსებულუ მიზანშეწონილობა ამტკიცებს იმას, რომ არსებობს ბუნების გონიერი მომწესრიგებელი.
3. ონტოლოგიური დასაბუთება – რადგან ღმერთი სრულყოფილია, მაშინ უნდა არსებობდეს კიდეც.
4. ზნეობრივი დასაბუთება – ემყარება საკუთარ შინაგან სამყაროზე დაკვირვებას.
5. ისტორიული დასაბუთება – დედამიწაზე არსებულ ყველა ხალხს გააჩნია ღმერთის რწმენა, რაც მის არსებობას ამტკიცებს.

ღმერთის არსებობის 6 დამამტკიცებელი საბუთი – იმანუელ კანტმა უარყო ღმერთის არსებობის ყველა დამამტკიცებელი საბუთი, დაამტკიცა რომ შეუძლებელია ღმერთის არსებობა თეორიულად დასაბუთდეს, მაგრამ წამოაყენა ახალი ზნეობრივი დასაბუთება. იგი ღმერთს განიხილავდა როგორც პრაქტიკული გონების პოსტულატს. ღმერთის არსებობის დასაბუთება მან გადაიტანა მორალის სფეროში, ღმერთის არსებობა ზნეობრივი ქცევის ნორმად აქცია.